Teorię Ograniczeń (ang. Theory of Constraints) w skrócie TOC możemy określić jako filozofię podejścia do rozwiązywania problemów, która powstała w wyniku zastosowania logiki i obserwacji do negowania zastanych schematów. TOC skupia się na identyfikacji „wąskich gardeł” (najsłabszych ogniw w łańcuchu) i poprawie efektywności działania całego systemu poprzez dokonywanie zmian w wąskim gardle lub jego otoczeniu.

Teorię Ograniczeń Eliyahu M. Goldratt zaprezentował światu w 1984 roku i jak przystało na teorię negującą schematy nastąpiło to nie na konferencji naukowej czy w postaci publikacji naukowej ale jako opublikowaną prozą powieść biznesową. W tej książce Teoria Ograniczeń została zaprezentowana na przykładzie firmy produkcyjnej i była skoncentrowana na ustawianiu procesu produkcyjnego pod kątem optymalizacji wykorzystania wąskiego gardła oraz optymalizacji zasobów jakimi dysponuje firma w szczególności strumienia materiałów w całym cyklu produkcyjnym. Optymalizacja zasobów jest pochodną zdolności wąskiego gardła.

Ponieważ w biznesie chodzi o zarabianie pieniędzy działania optymalizujące podyktowane są perspektywą finansową. W Teorii Ograniczeń perspektywa finansowa ucieleśniona jest w postaci tzw. Rachunkowości Przerobowej (ang. Throughput Accounting) dzięki, której motorem zmian jest opłacalność ekonomiczna a nie optymalizacja rzeczowa.

W kolejnych latach Goldratt przenosił TOC na nowe obszary. W procesie tym był wspierany przez dziesiątki innych naukowców i praktyków, którzy rozwijali samą teorię, prezentowali kolejne zastosowania i narzędzia przenikając praktycznie do wszystkich obszarów biznesu.

Było to możliwe ponieważ Teoria Ograniczeń jest filozofią podejścia systemowego, w której celem jest doskonalenie systemu. Dlatego można ją zastosować do całej palety systemów poczynając od makro struktur jakimi są globalne firmy czy też poszczególne państwa, poprzez średniej wielkości firmy, organizacje, obszary aktywności w dużych strukturach a skończywszy na mikrostrukturach takich jak działalność wykonywana osobiście czy też mikrosystemy będące elementami składowymi większych struktur. Praktycznie w każdym z tych przypadków można założyć że istniejący system nie jest doskonały, czyli można w nim zidentyfikować wąskie gardło, nad którym praca przyczyni się do wzrostu wydajności całego systemu. Ponieważ wydajność można ująć w różny sposób to Teoria Ograniczeń mogła objąć całą gamę systemów, obszarów aktywności stworzonych przez człowieka. Pierwotnie był to proces produkcji przemysłowej, następnie dołączyły usługi, logistyka, zarządzanie łańcuchem dostaw, dystrybucja, zarządzanie projektami, księgowość, rachunkowoś, badania i rozwój, sprzedaż, marketing.

Podsumowanie

Teoria Ograniczeń to filozofia zarządzania charakteryzująca się otwartością dzięki której nieustannie się rozwija i obejmuje coraz to nowe sfery aktywności ludzkiej. Dzięki swej prostocie którą można streścić w trzech pytaniach: co zmienić? jak zmienić? jak przeprowadzić zmianę? może być zastosowana niemal w każdym przypadku gdy chcemy poprawić efektywność. Teoria Ograniczeń ma kilkudziesięcioletnią ugruntowaną pozycję w biznesie a wypracowany na jej podstawie aparat wspierający analityczne i logiczne myślenie wydaje się być na początku ekspansji w szczególności na gruncie edukacji.

Autor: Jerzy PIONTEK

Mail: office@strefawzrostu.com